Gnostisizm Nedir? (Tarihi, Öğretileri, Metinleri) Gnostisizm Nedir? (Tarihi, Öğretileri, Metinleri) Nedir? Gnostisizm Nedir? (Tarihi, Öğretileri, Metinleri) İle İlgili Bilgiler

Hata
Soru

Gnostisizm Nedir? (Tarihi, Öğretileri, Metinleri) ile ilgili bilgileri sitemizde bulabilirsiniz. Aşağıda Gnostisizm Nedir? (Tarihi, Öğretileri, Metinleri) ile ilgili detaylı bilgi ve anlatımlar verilmiştir.
Gnostisizm Nedir? (Tarihi, Öğretileri, Metinleri) ile ilgili yorum ve yazılar üyelerimiz tarafından ekleniştir. Gnostisizm Nedir? (Tarihi, Öğretileri, Metinleri) Nedir?, Gnostisizm Nedir? (Tarihi, Öğretileri, Metinleri) Ne demektir, Gnostisizm Nedir? (Tarihi, Öğretileri, Metinleri) Anlamı nedir? gibi soruların cevabını sitemizden bulabilirsiniz. Ayrıca diğer konular ile ilgili bilgileri Makaleler kategorimizden bulabilirsiniz.

Gnostisizm, gizemli bilgiyle kurtuluşa ermeyi amaçlayan teolojik bir akımdır. Birçok dinden etkilenerek gelişmiştir. "Ayrıcalıklı sınıf" iddiasındadırlar.

Gnostisizm, mistik bir felsefedir. Hıristiyanlık, Antik Mısır, Antik Yunan, İbranî gelenekleri, Zerdüştlük ve bazı Doğu geleneklerini ve dinlerini seçerek sentezleyen felsefî bir akımdır. Birçok dinî tarikat tarafından benimsenmiştir. Hayata yönelik sayısız tutumları ve öğretileri vardır. Gnostikler, gerçek yaşamın sadece ruhsal âlemde var olduğuna, bu yüzden de en kötü günahlar dahil bedende yapılan her şeyin hiçbir anlamı olmadığına inanırlar. Yüksek bir bilgiye ve sadece birkaç kişi tarafından bilinen "yüksek bir gerçeğe" sahip olduklarını iddia ederler. Kendilerini, Tanrı'dan daha yüksek ve derin bilgilere sahip olan "ayrıcalıklı bir sınıf" olarak görürler. Mistik, sezgisel, öznel, içe doğru ve duygusal yaklaşımlara dayanmaktadır. Hz. Âdem dönemine kadar uzanan bir akım olarak kabul edilir; ancak M.S. ilk yüzyıllarda etkili olmuştur. Öğretileri gibi gizemli bir akım olan Gnostisizmle ilgili merak ettiğiniz birçok başlığı makalemizde bulabilirsiniz.


Gnostisizm Etimolojisi

"Gnostisizm" kelimesi, eski Yunancada "sezgi veya tefekkür yoluyla edinilen bilgi" anlamındaki "gnosis" sözcüğünden türetilmiştir. "Sezgi yoluyla alınan bilgiyle kurtuluş öğretisi" olarak da tanımlanır. Bu bilgiler ışığında Gnostisizm "batinî (içsel) bilgi", gnosis "bilme, bilgi ve tanıma", gnostik ise "kendi bilgisini bilen" anlamındadır. Bu kelimelerin Türk-İslam geleneğindeki karşılıkları ise şöyledir; gnosis "marifet ve irfan", Gnostisizm "İrfaniyye", gnostik "hakikatin saklı bilgisine ermiş, sırları çözüp aydınlanmış, marifet ehli ârif kişi". "Gizemci" tarikat adamları olarak da bilinen Gnostikler , "bilinirciler" olarak da anılır.

Nasıl Ortaya Çıktı?

Gnostisizm'in anavatanı, Mısır İskenderiye'sidir. Bu kent, Gnostik felsefenin oluşumunda büyük rol oynadığı düşünülen el yazması eserlerin merkezi olan ve antik çağın en büyük kütüphanesine sahip olan bir kenttir. İskenderiye'deki okullarda M.S. 1 ve 2. yüzyıllarda Gnostisizm okutulmuştur. Kilise tarafından "sapkın bir yol" olarak ilan edilmiştir. Gnostisizm ise, Hıristiyanlığın dogmatizmine karşı "akılcılık" yaklaşımını sergilemiştir.

Gnostizm'in nasıl ortaya çıktığına dair net bilgiler bulunmuyor. Hz. İsa'dan önceki yüzyıllarda eski Mısır'a dayanan ezoterik köken ve etkilerle oluştuğu tahmin edilmektedir. Gnostik öğretilerin kaynağı ise, Helen dünyası ve Platon felsefesi olarak biliniyor. Hermetik literatürle benzer öğretileri vardır. Gnostikler kendi dini terimlerini mevcut dinlerden almıştır. Gnostisizm'in öncüleri, M.S. 1. ve 2. yüzyıllarda yaşayan Valentin, Simon, Basilide, Carpocrade, Saturnin ve Marcion gibi filozoflar ve azizlerdir.

"Kilise Babaları" ve Hıristiyan yazarlar, Gnostisizm'i, bazı Hıristiyanlık doktrinlerini kullanan "sapkın bir akım" olarak değerlendirmiştir. Ancak Gnostisizm, Hıristiyanlıktan önceki dönemlerden itibaren var olan bir akım olarak bilinmektedir. Eski Yunan, Eski Mısır, Babil veya İran'daki dini akımlardan etkilenerek ortaya çıktığı görüşü de yaygındır.


Gnostisizm Öğretileri

Gnostisizm'e dayanan bilgilere sezgisel yollarla ulaşıldığına inanılır. Gnostik kitapların çoğunun mitlerin biçimini aldığı görülür. Tüm dini gelenekler, dünyanın kusurlu olduğunu kabul eder. Gnostikler ise, dünya, kusurlu yaratıldığı için kusurludur. Gnostisizm, dünyevî hayatın acılarla dolu olduğu fikrini temel alır. Her yaşam biçimi, kendini yaşatmak için birbirini tüketir ve böylece birbirlerine acı, korku ve ölümle yaklaşırlar. Otçul hayvanların bitki hayatını yok etmesini örnek olarak verirler. Doğal felaketler, depremler, seller, yangınlar, kuraklık, volkanik patlamalar acı ve ölümleri getirir. İnsanlar, karmaşık fizyolojisi ve psikolojisiyle yalnızca "dünyevî varlığın" bu acı özelliklerinden haberdardır. Aynı zamanda, "kusurlu ve saçma bir dünyada yaşayan yabancılar oldukları" yönünde farkındalık yaşarlar. Hıristiyanlıkta olduğu gibi birçok din, ilk insan çiftinin günahlarını dünyadaki "düşkünlüğün" sebebi olarak kabul eder. Gnostikler, bu yorumun yanlış olduğunu düşünür. Dünyadaki düşkünlüğün ve başarısızlıkların sorumluluğu insanlara değil, yaratıcıya aittir.

Gnostik bakış açısında "tanrı" kavramı çoğu dinden farklıdır. Gnostikler, tektanrıcılık, çoktanrıcılık, Teizm, Deism ve Panteizm gibi teolojik akımların tanrı inancını bir araya getirerek uzlaştırdıklarına inanırlar. Gnostiklere göre, yaratılmış tüm evrenleri yaratan tanrının ötesinde hiçbir şey yaratmayan gerçek ve nihai bir tanrı vardır. Bu "Gerçek Tanrı" hiçbir şey yaratmamıştır. Buna rağmen, görünen ve görünmez tüm varlıklar "yaratmayan tanrıdan" ortaya çıkmıştır. Bir anlamda, bu varlıkların hepsi tanrı olabilir; çünkü hepsi "Tanrı'nın özünden" ortaya çıkmıştır.

Gnostisizm'in insan davranışlarından Tanrı'ya bakışına kadar onlarca öğretisinden bazılarını şöyle sıralayabiliriz;

Gnostik felsefeye göre Hz. İsa, Tanrı'nın oğlu değildir ve çarmıha gerilmemiştir.
Hz. İsa'nın fiziksel bedeni gerçek değildir. Tanrı'nın Ruhu'nun üzerine vaftiz olurken çarmıha gerilmesinden hemen önce O'nu terk etmiştir.
Hakikatlere ulaşabilmek için dinler yetersizdir. Hakikate ait bilgiler ancak ruhsal ve psişik gelişim yoluyla edinilebilir.
Ruh, dünya hayatında bir tür hapishanededir.
Ruhlar ölümsüzdür. Gerçek yaşam dünya yaşamı değil ruhsal yaşamdır.
Dünya, ikili yaşam (düalite) ilkesinin geçerli olduğu bir gelişim ortamıdır.
Ruhsal âlem, ruhsal gelişim yolunda en önemli bilgi kaynaklarından biridir.
Ruhsal âlemden ruhsal irtibatlarla yüksek bilgiler içeren tebliğler alınabilir.
Ruhsal bilgiler, ruhsal bakımdan seçkin insanlara verilir.
İnsanın doğası dünyadaki ikiliği yansıtır. Kısmen "sahte yaratıcı tanrı"nın, kısmen de "Gerçek Tanrı"nın ışığını içerir.
İnsanlar içindeki "tanrısal kıvılcım"dan habersizdir.
Dünyevî şeylere bağlı kalmak, insanları "kozmik" yöneticilere köle yapar.
İnsanlar fiziksel varoluştan, gerçek kökenlerinin cehaleti, temel doğası ve nihai kaderinden oluşan bir çıkmaza girerler. Bu çıkmazdan kurtulmak için insanlar kendi çabalarına katkıda bulunacak yardıma ihtiyaç duyarlar.
İlk insanlardan olan "Işık Peygamberler", insanlara Gnostik arayışında yardımcı olmak için "Gerçek Tanrı"dan ortaya çıkmıştır. 
Günahtan kurtuluş, günahın bir sonuç olduğu cehaletinden arınmadır.
Kurtuluş, her erkekte ve kadında vardır; vekâleten değil bireyseldir.
Bilgisizlik sadece Gnostikler tarafından ortadan kaldırılabilir.
Gnostisizm'in vahyi, Işık Peygamberleri ve Gerçek Tanrı'nın ortaya çıkardığı Mesih tarafından getirilir.
Ölüm, tanrısal kıvılcımın kendisine geri döndürülmesi ve sonra yeniden şekillendirilmesidir.
"Etik" veya "ahlâk" kelimeleri bir kurallar sistemi anlamı taşıyorsa, Gnostisizm her ikisine de karşıdır. Bu tür sistemler genellikle Demiurge'den kaynaklanır ve gizlice kendi amaçlarına hizmet etmek üzere tasarlanmıştır.
Emir ve kurallar kurtuluşa uygun değildir. Kurallar, kurtuluşla alâkalı değildir; bu yalnızca Gnostisizm tarafından sağlanır.
Gnostik dünya görüşü, "kalp bilgisine" en iyi yanıtı verdiği için her zaman doğru söyler.


(Mağarada bulunan Gnostik metinler...)

Nag Hammadi Kütüphanesi Nedir?

Aralık 1945 tarihinde Mısır'da Nil Nehri kıyısında yer alan Nag Hammadi kasabasına yaklaşık 10 kilometre uzaklıktaki Cebet et-Tarif Dağı eteklerinde bulunan bir mağarada bir küpte papirüs kâğıtlara yazılmış ve Gnostik bilgiler içeren çok sayıda kitap bulundu. Bu kitaplar sayesinde Gnostisizm hakkındaki birçok bilginin yanlış olduğu ortaya çıktı ve Gnostiklere bakış açısı değişti. Bu kitaplar bilim adamlarının büyük çoğunluğunca bulunduğu yöreye en yakın kasaba olan Nag Hammadi'nin ismine atfen "Nag Hammadi Literatürü" veya "Nag Hammadi Kütüphanesi" olarak adlandırıldı.

Nag Hammadi metinleri, 13 ciltlik bir literatürden oluşuyor. Papirüs sayfalara yazılı bu literatürün 11 ciltlik bölümü deri ile kaplanmış. Kaplı durumda olmayan ve fragmentler halinde bulunan 12. cildin ise, literatür ilk keşfedildiğinde tamamlandığı; ancak sonradan elden ele dolaşırken bazı kısımlarının yok olduğu tahmin ediliyor. 13. cilt ise sadece birkaç sayfadan ibaret. Bu kitapları oluşturan papirüs sayfaların bir kısmı oldukça iyi muhafaza edilmiş, diğer bir kısmı kötü vaziyettedir. Sayfalardaki tahribat, metinlerin okunmasını güçleştirmiş veya engellemiştir. Tamamı 1150 sayfa olan Nag Hammadi Literatürü, toplam 52 müstakil kitapçıktan oluşuyor. Bu 52 kitapçıktan bazıları birbirinin kopyası veya bir diğer varyasyonu durumundadır. Dolayısıyla Nag Hammadi Literatürü, 46 orijinal metin sunuyor. Bu 46 metinden sadece birkaçının farklı nüshaları Nag Hammadi Literatürü'nün keşfinden önce mevcuttu.

Nag Hammadi Literatürü'nde üç nüshası olan "John'un Gizli Kitabı (The Apocryphon of John)" ile 3. cildin 4. kitabını oluşturan "İsa Mesih'in Hikmeti (The Wisdom (Sophia) of Jesus Christ)" adlı metni, Nag Hammadi'den başka Berlin Gnostik Papirüs metinlerinde de bulunuyordu. Bu metinlerin yazılı olduğu dil, Nag Hammadi'deki gibi Kıptîcedir. Ayrıca Nag Hammadi Literatürü 6. ciltte yer alan 7. kitap "Şükran Duası (The Prayer of Thanksgiving)" ve 8. kitap "Asclepius" daha önceden Latince tercümesiyle bulunuyordu. Nag Hammadi Literatürü'nün 12. cildinin 1. kitabı olan "Sextus'un Hükümleri (The Sentences of Sextus)" kitabının Kıptîceden başka Latince, Süryanca, Ermenice, Gürcüce ve Yunanca nüshaları da mevcuttur.

Nag Hammadi Literatürü'nde 5. cildin 64-85. sayfaları arasında yer alan "Âdem'in Vahyi (The Apocalypse of Adam)", Âdem'in oğlu Şit'e naklettiği Gnostik öğreti şeklindedir. Metnin başlığı olan "Âdem'in Vahyi" ibaresi metnin hem başında hem de sonunda yer alır. Metinde Şit'e büyük önem verilmesi ve onun bütün "Gnostiklerin atası" olarak tanımlanması, Âdem'in Vahyi'nin, "Kilise Babalarınca" kaleme alınan Patristik Iiteratürde kendilerinden bahsedilen Sethianlara ait bir metin olduğu fikrini ortaya çıkarmıştır. Âdem'in Vahyi temel Gnostik doktrinlerin yer aldığı önemli bir metindir. Bu metinde üç önemli Gnostik unsur metnin genel yapısını şekillendirir. Bunlar yaratıcı Tanrı "Demiurg", kutsal bilgi "gnosis" ve kurtarıcı "Redeemer" veya "Aydınlatıcı" figürlerdir. Ayrıca Gnostik kozmoloji tasavvurunun temel öğesi olan Demiurg figürü önemli bir rol oynamaktadır.


Gnostisizm İle İlgili Kısa Bilgiler

Gnostisizm'le ilgili elde edilen yeni bilgiler ışığında Elaine Pagels gibi bazı bilim adamları ve Peter Gandy gibi gizem tarihi araştırmacıları, literalist Roma kilisesi kristolojisinin Gnostisizm'den türediğini ileri sürdü.
Tomas İncili, Yuhanna'nın Gizli Kitabı, Filip İncili ve Pistis Sofya gibi kitaplar, Gnostisizm'in en önemli metinleri arasında yer alır.
Kilise, Gnostisizm ile ilgili el yazması eserlerin bulunduğu İskenderiye'deki büyük kütüphaneyi yıktırmıştır. Bu sebeple Gnostisizm ile ilgili bilgiler sınırlı kalmıştır.
Hıristiyanlar, Mısır'daki mağarada bulunan Gnostik metinleri, "tomarlar" olarak nitelendirir. İsa Mesih, kurtuluş, Tanrı ve tüm diğer önemli Hıristiyan gerçekleri hakkında yanlış öğretileri savunan "sahte yazılar" olduğunu açıklamışlardır.
Gnostisizm, üç bilgi türünden biri olan "gnosis"e dayanır. Sezgi yoluyla edinilen bilgiye "gnosis" denir. Öğrenimle öğrenilebilir bilgiye "mathesis"; ıstırap çekerek öğrenilebilen bilgiye ise "pathesis" denir.
1902-1948 yılları arasındaki bazı antik kazılarda Gnostiklere ait çok sayıda el yazması belgeler bulunmuştur. Bu belgelerdeki bilgiler ışığında Gnostisizm'in doktrinleri ile ilgili bazı bilgilere ulaşılabilmiştir.
Demiurgos (Demiurge), Gnostisizm'deki temel kavramlardan biridir. Dünyayı yaratan ilaha eski Yunan mitolojisinde verilen ad olan Demiurgos, yoktan var etmez, var olan bir maddeye biçim verir.
Gnostisizm, reenkarnasyonu kabul eder. Gnostikler, gizli bilgi yani "gnosis" keşfedilinceye kadar dünyada yeniden doğulacağına inanırlar.
Gnostisizm, reenkarnasyon doktrinini belirgin bir şekilde vurgulamaz; ancak Gnostik öğretilerinde, dünyevî hayatın kederli durumuna geri dönmesi gerektiği belirtilir.
Gnostisizm doktrinlerinde yer alan "dünyadaki sorunların sorumlusu yaratıcıdır" düşüncesine inananlar birçok dine göre "kâfir" olarak görülür. Dünyadaki acıların ve kusurların sebebine gnostik açıdan bakmak, "olağandışı" ya da "küfür" niteliğindedir.
Dünyanın ve insanoğlunun ikili doğasının tanınması gnostik geleneğini "düalist" olarak tanımlamıştır.
Gnostik kitaplarında Hz. Âdem'in üçüncü oğlu Şit (Seth), Hz. İsa ve Mani, ilk insan peygamberler olarak bahsedilir. Gnostiklerin çoğu Hz. İsa'yı kurtarıcı figür olarak görmüştür.
Günümüzdeki Gnostikler, klasik İskenderiye Gnostisizm'inin tutumlarını benimser. Davranış meseleleri bireyin anlayışına bırakılmıştır.
Agnostisizm; insanın "bilme" yeterliliğinin sınırlı olduğunu, bu nedenle Tanrı'nın varlığının "bilinemez" olduğunu savunur. Yunancada "bilinemez olan" anlamını taşıyan "agnostos" kelimesinden türeyen bir kelimedir. Gnostisizm ise, insanın gizli ve sezgisel bilgilere ulaşabileceği temelinde gelişen bir akımdır.
Hıristiyanlık ve Gnostisizm, birbirini dışlayan inanç sistemleridir. Gnostisizm, ilk kiliseye tehdit oluşturan "en tehlikeli sapkın inanç" olarak görülmüştür.
Gnostik düşünce sistemi, yüzyıllarca süren baskılara rağmen tamamen yok edilememiştir.

Genel Konular 2 yıl önce 0 Cevap 173 İzlenme
Gnostisizm Nedir? (Tarihi, Öğretileri, Metinleri),

Yazar:Selcen Çubuk

Selcen Çubuk, henüz kendi hakkında bir şeyler yazmamış.

Cevapla

Üye girişi yaparsanız aşağıdaki bilgileri girmeniz gerekmez. Üye Ol - Giriş Yap

Güvenlik Kodu Resmi


Bu Bilgiye Yorum Yapılmamış. İlk Yorumu Siz Yapabilirsiniz.