Ünitaryenizm Nedir? (Tarihi, Öğretileri) Ünitaryenizm Nedir? (Tarihi, Öğretileri) Nedir? Ünitaryenizm Nedir? (Tarihi, Öğretileri) İle İlgili Bilgiler

Hata
Soru

Ünitaryenizm Nedir? (Tarihi, Öğretileri) ile ilgili bilgileri sitemizde bulabilirsiniz. Aşağıda Ünitaryenizm Nedir? (Tarihi, Öğretileri) ile ilgili detaylı bilgi ve anlatımlar verilmiştir.
Ünitaryenizm Nedir? (Tarihi, Öğretileri) ile ilgili yorum ve yazılar üyelerimiz tarafından ekleniştir. Ünitaryenizm Nedir? (Tarihi, Öğretileri) Nedir?, Ünitaryenizm Nedir? (Tarihi, Öğretileri) Ne demektir, Ünitaryenizm Nedir? (Tarihi, Öğretileri) Anlamı nedir? gibi soruların cevabını sitemizden bulabilirsiniz. Ayrıca diğer konular ile ilgili bilgileri Makaleler kategorimizden bulabilirsiniz.

Ünitaryenizm, yüksek bir hümanist sistemdir. Adalet, merhamet ve hakkaniyeti vurgular. "Teslis" doktrinini reddederek, Tanrı'nın birliğini kabul eder.

Ünitaryenizm, Hıristiyanlıktan doğan teolojik bir akım veya mezheptir. Dünyanın manevî doğası ile ilgili dogmalardan soyutlanmış bireysel bir inanç sistemidir. Dinlere açık fikirli ve bireysel yaklaşımdır. Aynı zamanda yüksek bir hümanist düşünce sistemidir. İnsanlığın doğasındaki kusurlardan ziyade bütün insanların doğasında olan değerleri vurgular. Herhangi bir yasa listesi bulunmaz; katı kurallara uymak yerine, etik tercihlerin doğasını kişisel olarak düşünmeye teşvik ederler. Manevi gelişim teşvik edilir. Ateistler, tektanrıcı inanışlar, her türlü dini yönelişe sahip olanlar ünitaryen olabilir. Herkesin fikir birliği sağlaması konusunda endişelenmek yerine kendi kişisel ve ruhsal gelişim ve anlayışlarına odaklanırlar. Her insanın kendi "manevi arayış" hakkı vardır. Herkesin kişisel inançlarına saygı duyarlar. Eşitlikçi bakış açısı ile demokratik örgütlenmeleri teşvik ederler. Doğal insan hakları kavramına önem verirler. Ünitaryenizm kiliseleri, "liberal kiliseler" olarak görülür. Makalemizde, Ünitaryenizm ile ilgili detaylı bilgiler bulabilirsiniz.


Ünitaryenizm Etimolojisi

Ünitayenizm'e tabi kişilere "ünitaryen" adı verilir. "Ünitaryenizm" kelimesi, 16. yüzyıl Avrupa'sında ortaya çıkan bir sözcüktür. O dönemde Protestan Hıristiyanlar İncil'i kendi dillerinde okuma ve kendileri için yorumlama hakkını talep etti. Bu talepte bulunanlardan bazıları "bir Tanrı"dan bahsetti. Bu fikirler, Tanrı'nın üç "kişiden" oluştuğunu söyleyen Ortodoks Hıristiyanların "Üçlü Doktrini" ile örtüşmedi. Tanrı'nın bir "üçlü" olmaktan ziyade "bir" olduğuna inandıklarından "ünitaryen" olarak bilinirlerdi. "Ünitaryen" kelimesinin Türkçe karşılığı "teslis doktrinine karşı olan kimse" şeklindedir. İngilizcesi "Unitarianism" ve "Unitarian" şeklindedir. Genel olarak "evrensellik" olarak da bilinir.

Nasıl Ortaya Çıktı?

Ünitaryenizm, 16. yüzyıl ortalarında Avrupa'da ortaya çıkan bir harekettir. İlk olarak Transilvanya (Bugünkü Romanya), Litvanya ve Polonya bölgelerinde ortaya çıkmış; daha sonraki yıllarda dünyaya yayılmıştır. En önemli taraftarları İtalyanlar olarak bilinir.

16. yüzyılda Avrupa'daki ülkelerde yaşayan insanlar, İncil'i kendileri için bir okuma ve yorumlama aracı olarak görmek istediler. Ayrıca, rahip veya kilisenin arabuluculuğu olmaksızın Tanrı ile doğrudan ilişkiye girme ve kendi vicdanlarını dini kurumların iddialarına karşı koyma hakkını talep etmeye başladılar. Birçok kişi, Ortodoks Hıristiyan öğretilerini sorgulama ve kendi inançlarını teyit etme ihtiyacı duydu. Bu bağlamda ilk Ünitaryen hareketler Polonya ve Transilvanya'da kuruldu. Britanya'da (İngiltere), Ünitaryenizm "sapkınlık" olarak lanetlendi. "Üçleme" inancına karşı olanlara ölüm cezası verildi. 1689 yılında çıkarılan bir yasa ile Ünitaryenizm yasaklandı. 16. ve 17. yüzyıllarda ünitaryen inançlarını açıklayan erken radikal reformcular, hapis veya ölüm cezalarına çarptırıldı.

17. yüzyılda İngiltere Kilisesi'nde "Tanrı'nın birliği" inancı etrafında gelişen ünitaryen yaklaşım yaygınlaştı. "İngiliz ünitaryenciliğinin babası" olarak bilinen Gloucester Okul Müdürü John Biddle, fikirleri sebebiyle mahkûm edildi ve 1662 yılında hapishanede öldü. Piccadilly'deki St James Üniversitesi Rektörü Dr. Samuel Clarke'in "The Scripture Doctrine of the Trinity" (Üçlemenin Kutsal Kitap Doktrini) adlı kitabı 1712 yılında yayımlandı. Kitapta, yüksek onurun yalnızca Tanrı'ya veya Baba'ya verilmesi gerektiği savunuldu. Daha sonraki yıllarda Ünitaryenizm, Avrupa'da büyük ölçüde yayıldı. Ünitaryen doktrinleri, kurulan kilise örgütlerinde ifade edilmeye başlandı. 18. yüzyılın ikinci yarısından itibaren kilisenin eski muhalifleri de ünitaryen öğretilerini benimsemeye başladı. Bu muhaliflere "akılcı muhalifler" adı veriliyordu.

Ünitaryenizm'in devlet kilisesine muhalefeti ve Fransız Devrimi ilkelerine verdiği destek, 1790'larda baskıyı artıran İngiltere'de etkin değildi. Amerika'da Ünitaryenizm, New England'da 18. yüzyılın sonlarında büyüyen bir güç halinde geldi. ABD ünitaryenizmi, 19. yüzyılın ilk yarısında ünitaryen düşüncenin en güçlü örneğini sergileyerek liderlik konumuna yükseldi. Bu sırada Birleşik Krallık'taki ünitaryen kiliseler Ortodoks Hıristiyanlar tarafından saldırıya uğruyordu. İngiltere'de Ünitaryenizm, 1813 yılına kadar yasal hale gelmedi. Bu süreçte Amerika ve Avrupa'da önemli bilim adamları, sanatçılar ve bürokratlar ünitaryen fikirleri benimsemeye başladı.

19. yüzyılda ünlü filozof James Martineau, geleneksel Ünitaryenizm'i, İncil metinlerine dayanarak, "arınmış düşünceyi" devrimcileştirerek akıl ve aydınlanmış vicdanı temel alan yeni bir açılıma götürdü. Bu dönemde mezhepsel yapılar geliştirildi ve sonunda 1928 yılında bugünkü ünitaryen kurullar oluşturulmaya başlandı. 20. yüzyılın ilk yarısından itibaren ünitaryen hareketler dünya genelinde birçok ülkeye yayıldı. Bu akımların çoğu, bağımsız olarak İngiltere'de meydana gelen ruhsal evrim sürecine dayanıyordu. Üniteryan kuruluşlar, 1995 yılında kurulan "International Council of Unitarians and Universalists (ICUU)" (Uluslararası Ünitaryen ve Evrensel Konseyi) altında toplandı. Daha sonraki yıllarda birçok ülkede bağımsız kurumlar oluşturuldu.

Ünitayenizm'le ilgili bazı önemli tarihler ve olaylar da şunlardır;

Ünitaryenizm, örgütlü bir kilise olarak 16. yüzyıl Protestan Reformu'nda doğdu. Polonya ve Transilvanya'da 1560'lı yıllarda ortaya çıktı ve 10 yıl içinde Transilvanya'da bir din olarak tanınmaya başladı.
İngiltere'de Ünitaryenizm fikirleri, John Biddle'in yazıları ile 1615-1662 yılları arasında tartışıldı. John Biddle, "Ünitaryenizm'in babası" olarak bilinir.
İngiltere'de ilk ünitaryen cemaat, 1774 yılında Essex Chapel'de ortaya çıktı.
Bu dönemde seçkin bilim adamı olan oksijenin keşifçisi ve bakan Joseph Priestley, hareketin oluşmasında kilit rol oynamıştır.
Ünitaryenizm'in Kuzey Amerika oluşumu, Birleşik Krallık versiyonuyla çok fazla ortak noktaya sahiptir. İlk ABD Ünitaryenizm Kilisesi 1793 yılında kurulmuştur.
1825 yılında kurulan "American Unitarian Association", 1961 yılında kurulan "Unitarian Universalist Association"ın temelini oluşturur.
Günümüzde "Üniteryen Üniversalizm" adı altında liberal Hıristiyanlar, Yahudiler, Budistler, hümanistler ve yeryüzündeki birçok dinden insanlar bir araya gelmiştir.
Tarihsel olarak Kuzey Amerika'daki ünitaryen hareket, Avrupa hareketinin bir parçası değildir. Amerika'daki üniteryanist fikirler; Avrupalı göçmenlerden ve ziyaretçilerden etkilenmesine rağmen, büyük oranda 1740'ların "Büyük Uyanışı"na ve içerdiği Calvinist fikirlere karşı bir reaksiyondur.


Ünitaryenizm Öğretileri

Ünitaryenizm, Hıristiyanlıktaki birçok geleneksel doktrini reddeden teolojik bir akımdır. En önemli reddiyeleri "teslis" inancı yerine "Tanrı'nın birliği"ni savunmalarıdır. Hz. İsa'yı "Tanrı'nın oğlu" olarak kabul ederler; ancak Hıristiyanların aksine tanrı olarak görmezler. İlk günah ve mukadderat gibi doktrinleri de reddederler.

Üniteryanizm'in önemli doktrinlerinden bazılarını şöyle sıralayabiliriz;

Ünitaryenler, Tanrı'nın birliğine inanır. Bu birlik, her şeyin gerçek ve temel doğasıdır. Tıpkı yaratılışın bir olduğu gibi insan da birdir.
İnsanların Hz. Âdem ve Hz. Havva'dan yüklendikleri bir günah yoktur. Herkes günahından sorumludur. Kimse, başkasının günahını yüklenmez.
Hz. İsa, her insan gibi bir insandır. Ona tapınılmaz; çünkü bunu Hz. İsa da istemez.
Kutsal Kitap (İncil), ünitaryenler için önemli bir metin olmasına rağmen, diğer kutsal kitaplardan ve dini geleneklerden de rehberlik istenir.
Şeytan; nesnel bir varlıktır, kötülüklerin efsanevi kişiliğidir.
Cehennem, şeytanın geleneksel ikamesidir. Tanrı'dan ayrılma hissi ve sevgisizlik; cehennemdir.
Üniteryanizm, herkese saygı ve fırsat eşitliğini destekler. Irk, cinsiyet, cinsel yönelim veya dini inanç gibi herhangi bir keyfî veya tesadüfî faktörler de dahil bütün zulümler ve ayrımcılıklara tamamen karşıdır.
Ahlakî standartlar kişinin kendisine ait olmadıkça, kişi gerçek ahlâka sahip değildir. İnsan toplumlarında yaygın olarak kabul gören bir ahlâk çerçevesi olmalıdır. Ancak insanlar, kişisel bir ahlâka sahip değilse bu yeterli değildir.
Herkesin, başkalarına saygı duyma, herkes için dünyayı iyi bir yer yapma sorumluluğu vardır.
Etik ve ahlâkî konularda karar vermek imkânsızdır. Daha önce uğraşacak çok daha önemli şeyler vardır.
İnsan aklı ve tecrübe, manevi gerçeğin belirlenmesinde nihai otorite olmalıdır.
Ünitaryenler, kişileri ahlâkî bir Ortodoksluğa zorlamazlar. Bireylerin kendi sonuçlarına ulaşmaları teşvik edilir.
Birçok konuda evrensel bir konsensüs vardır; ancak muhalefet hakkı saygı görür.
Eşcinsel evlilik talep edenler, diğer çiftlerle aynı haklara sahiptir.
Ünitaryenler, çevre sorunlarına duyarlıdır. Birçok çevre koruma örgütlerinde aktif rol alırlar.
Barış, adalet, affetme ve uzlaşma kültürlerini teşvik ederler.
Savaşın yanlış olduğunu kabul etmekle birlikte, gerekliliği konusunda geniş bir görüş yelpazesine sahiptir. İnsanların çatışmalarını ve anlaşmazlıklarını çözmek için savaş ve şiddetten daha iyi yollar bulunmalıdır.
Ünitaryenizm, siyasi bir hareket değildir. Fakat politik çıkarları vardır ve politikalarının manevi bir dayanağı bulunur.
Sosyal ve siyasal alanda aktif olmalarına rağmen, herhangi bir siyasi parti veya örgüte bağlı değillerdir.


(Kaliforniya'daki bir ünitaryen kilisesi)

Ünitaryen Üniversalizm Nedir?

Ünitaryen Üniversalizm, "Üniteryenizm" ve "Evrensellik" olarak da adlandırılan özgürlükçü bir akımdır. Temeli Ünitaryenizm'dir. 1961 yılında ortaya çıkmıştır. Üniversalist Kilisesi ve Amerikan Unitarian Derneği adlı iki tarihsel Hıristiyan mezhep toplulukları 1961 yılında Amerika'da birleşti. Her ikisi de Amerika Birleşik Devletleri merkezlidir. Bu birleşme sonucu "Ünitaryen Üniversalizm" organizasyonu ortaya çıktı.

Bu akım; hakikat ve anlam için özgür ve sorumlu arama anlayışı üzerine kurulmuştur. Öğretileri arasında tüm dünya dinlerinden ve birçok farklı inançtan örneklere rastlanır. Özgürlükçü ve çoğulcu bir harekettir. Üniteryen Üniversalistler; hümanist, agnostik, deist, ateist, neo-pagan, Hıristiyan, Müslüman, Musevi, Budist, monoteist, panteist veya politeist olabilir. Farklı daha birçok inanç sistemi ve akımdan mensupları vardır. Fikirleri; manevi değerlere ve kişinin onuruna saygı, ruhsal gelişim, adalet, eşitlik ve insan ilişkilerinde şefkat ekseninde oluşturulmuştur. Barış ve özgürlük de önemli doktrinleri arasındadır. Ruhsal gelişim için kilise yerine "ortak arama" fikrini benimsemişlerdir.

Dünya genelinde bu akımla bağlantılı binden fazla cemaat derneğine üye kişilerin sayısı 220 binin üzerindedir. Üniteryen Üniversalistlerin toplam sayısının da yaklaşık 800 bin kişi olduğu tahmin ediliyor.

Ünlü Ünitaryenler

Ünitaryenizm'e tabi bazı önemli isimler şunlardır;

Joseph Priestley (bilim adamı),
Elizabeth Gaskell (romancı),
Charles Dickens (yazar),
Thomas Jefferson (ABD üçüncü başkanı),
Louisa May Alcott (çocuk yazarı),
Paul Newman, Kurt Vonnegut (hümanist yazar),
Sarah Adams (yazar),
Frank Lloyd Wright (yazar),
Tim Berners-Lee (İnternet keşifçisi),
John Quincy Adams (ABD başkanı),
P. T. Barnum (sirk sahibi),
Béla Bartók (besteci),
Dorothea Dix (sosyal reformcu),
Ralph Waldo Emerson (yazar ve düşünür),
Edvard Greig (besteci),
Sylvia Plath (şair),
Mary Wollstonecraft (feminist),
Christopher Reeve (oyuncu),
Pete Seeger (müzisyen),
Lord Bullock (tarihçi).


(Ateşli Kadeh ve ünitaryenler...)

Üniteryanizm'le İlgili Kısa Bilgiler

İngiltere'de ilk Uniteryen Kilisesi, 1774 yılında Londra'daki Essex Street'te kurulmuştur. Bu kilise, aynı zamanda İngiliz Uniteryen Merkezi'dir.
2013 Temmuz ayında İngiltere ve Galler'de de eşcinsel evliliğin yasal statü kazanmasında ünitaryenler önemli bir rol oynamıştır. 
Ünitaryenler günümüzde "teslis" tartışmaları gibi teolojik konulardan çok vicdan ve inanç özgürlüğü konularına daha fazla vurgu yapmaktadır.
Ünitaryenler genellikle Hıristiyan olarak görülür; ancak günümüzde birçok dinden mensupları vardır.
"Flaming Chalice" (Ateşli Kadeh), Üniteryanizm'in sembolüdür. İlk olarak İkinci Dünya Savaşı sırasında Amerikan Ünitaryen Hizmet Komisyonu tarafından kabul edilmiştir. O zamandan beri, tüm dünyadaki ünitaryenler, bu simgeyi "liberal bir dini cemaat" olarak kimliğini ifade etmenin bir yolu olarak görür.
Ateşli Kadeh'i tasarlayan Çek asıllı Hans Deutsch, bu tasarımda Çek dini reformcu Jan Hus'dan ilhan almıştır. Hus, rahiplere muhalif fikirleri sebebiyle "sapkın" olarak ilan edilmiş ve 1415 yılında kazıkta yakılmıştır.
Ateşli Kadeh'in üstündeki alev sevgi, hakikat ve özgürlük ruhunu temsil eder. Ateş ayrıca, sadece Jan Hus'u değil, dini özgürlük adına ölen kişileri anımsatır.

Genel Konular 1 yıl önce 0 Cevap 200 İzlenme
Ünitaryenizm Nedir? (Tarihi, Öğretileri),

Yazar:Cenk Akar

Cenk Akar, henüz kendi hakkında bir şeyler yazmamış.

Cevapla

Üye girişi yaparsanız aşağıdaki bilgileri girmeniz gerekmez. Üye Ol - Giriş Yap

Güvenlik Kodu Resmi


Bu Bilgiye Yorum Yapılmamış. İlk Yorumu Siz Yapabilirsiniz.